Prinsjesdag
Vandaag is het de derde dinsdag van september; Prinsjesdag dus. Iedereen weet wel dat dat iets te maken heeft met een Troonrede, een koffertje en leuke hoedjes, maar er is natuurlijk veel meer over te vertellen. Lees deze blog en je bent weer helemaal op de hoogte van de ins en outs van Prinsjesdag.
Wat is Prinsjesdag?
Prinsjesdag is de opening van het vergaderjaar van de Eerste en Tweede Kamer. Op deze dag spreekt Koning WIllem-Alexander de Troonrede uit. Deze toespraak wordt geschreven door de minister-president, samen met de ministers. In de Troonrede staan de belangrijkste plannen van de regering voor het komende jaar. Omdat er sinds de verkiezingen van maart 2021 nog geen nieuwe regering is gevormd, ligt dat dit jaar wat ingewikkelder. Toch wordt er een Troonrede voorgelezen. Waarschijnlijk staat daarin hoe het gaat met het land, en dat het demissionaire kabinet terughoudend is met de vorming van nieuw beleid.
Nadat de koning de Troonrede heeft voorgelezen is de minister van Financiën aan de beurt. Om 15.00 uur overhandigt hij een koffertje aan de Tweede Kamer, met daarin de Rijksbegroting en de Miljoenennota. In die documenten staat waaraan de regering het komende jaar hoeveel geld wil uitgeven, en waar dat geld vandaan moet komen.
Waar is Prinsjesdag?
Uiteraard speelt Prinsjesdag zich af in Den Haag, onze regeringsstad. Normaal gesproken maakten de koning en koningin een rijtoer door de stad met de Gouden Koets. Toen deze gerenoveerd moest worden, is gekozen voor de Glazen Koets. Daarmee ging het koninklijk paar naar de Ridderzaal op het Binnenhof, waar de leden van de Eerste en Tweede Kamer aanwezig zijn om te luisteren naar de Troonrede. Ook de leden van het kabinet, de Raad van State en andere genodigden zijn daarbij. Vanwege de coronamaatregelen werd het programma in 2020 aangepast. De koning en koningin gingen met de auto naar de Grote Kerk in Den Haag, waar meer ruimte is dan in de Ridderzaal. Ook in 2021 zal het zo gaan.
Sinds wanneer bestaat Prinsjesdag?
Het werkjaar van de Eerste en Tweede Kamer wordt al sinds 1814 officieel geopend op Prinsjesdag. Maar die valt pas sinds 1887 op de derde dinsdag in september. Eerst was het de eerste maandag in november, later de derde maandag in oktober. Maar er bleef dan niet genoeg tijd over om de begrotingsstukken vóór 1 januari in de beide Kamers te behandelen. Daarom werd Prinsjesdag vanaf 1848 gehouden op de derde maandag in september, en vanaf 1887 op de derde dinsdag in september.
Waarom heet het Prinsjesdag?
Vandaag de dag heeft Prinsjesdag niets met prinsen te maken, maar alles met het regeringsbeleid en de kabinetsplannen. Vroeger was dat andersom: in de achttiende eeuw werd op Prinsjesdag de verjaardag van de toenmalige prins-stadhouder Willem V gevierd, op 8 maart. Die dag stond in het teken van prins- en Oranjegezindheid. In de 19e eeuw werd de naam 'Prinsjesdag' steeds vaker gebruikt voor de plechtige opening van de zitting der Staten-Generaal. Pas in september 1930 werd de naam 'Prinsjesdag' gekoppeld aan het uitspreken van de Troonrede. Het is niet helemaal duidelijk waarom voor deze naam werd gekozen, omdat er geen prins aan te pas komt.
Hoe zit het met die hoedjes?
Prinsjesdag staat ook bekend om de 'Hoedenparade'. Veel aanwezige dames dragen een min of meer opvallende hoed. Veel van die hoeden worden zelfs speciaal voor Prinsjesdag ontworpen. Deze traditie is nog vrij jong: Erica Terpstra begon er in 1977 mee. Tot die tijd droegen alleen de koningin en een vrouw van het corps diplomatique een hoed. Maar Terpstra zei: 'Als je op Prinsjesdag geen hoed draagt, wanneer dan wel?' In de jaren daarna gingen steeds meer vrouwelijke aanwezigen meedoen aan de hoedenparade.
Soms wordt met de hoed zelfs een politieke boodschap uitgedragen. Zo droeg Krista van Velzen (SP) in 2005 een hoed gemaakt van autobanden om haar anti-asfaltboodschap uit te dragen. En Carla Dik-Faber van de ChristenUnie droeg in 2016 een hoed gemaakt van vissenhuiden die bij restaurants worden weggegooid, passend bij haar jurk die was gemaakt van gerecycled opgevist plastic en oude visnetten. Hiermee wilde ze duidelijk maken dat visserij en duurzaamheid goed kunnen samengaan.